Ups en downs, maar al met al: nieuwe en méér hoop!

Beste mensen,

Zoals aangekondigd in mijn vorig schrijven: deze post handelt bovenal over het zakelijk avontuur dat ik hier, na drieënhalf jaar vanuit Nederland werken, weer voortzet. Een avontuur is dat zeker, met ups en downs, (ver)twijfel(ingen) en nieuwe hopen.

UP 1: een beter bestaan voor meer families!
Laat ik beginnen met een flinke UP, en bron voor goede hoop: dankzij een paar fijne donaties naar aanleiding van mijn oproep in de Yabal Correo[1] en een gulle gave van Stichting LMStandard Supports http://www.lmstandardsupports.nl/ heeft Stichting Y’abal in de periode dat ik hier was het streefbedrag van €1000, ten behoeve van Y’abals microkredietprogramma in Guatemala http://stichtingyabal.wordpress.com/microkrediet/, bereikt. En krijgen daarmee het aankomende jaar méér gezinnen een lening om land te kunnen pachten en te verbouwen, voor zichzelf en/of voor de lokale verkoop. Voor meer mensen hoop op een beter bestaan dus. Dank aan alle donateurs voor hun belangeloze maar zo belangrijke giften!

[1] De kwartaalnieuwsbrief van mijn eerlijke handel dus, met het laatste nieuws, de nieuwste plannen en altijd een streepje voor in de Yabal-shop; interesse? Schrijf je dan hier in: http://eepurl.com/z7y31!

UP 2: anderhalve dag te St Catarina Ixtahuacán
70+ Plastic “galones” (jerrykannen, met dank aan bakkerijfranchise Xelapan – zij het nog wel beresmerig en vol etiketten en dus varia middagen in het schrobhok bovenop het appartementencomplex van mijn verblijf behoefend), een zak flessendoppen, een zak wc-rolletjes en doos wijnpakken (met dank aan het barretje El Cuartito dat die een paar wekenlang apart hield), 40 schriften, 20 kwasten, 40x potloden/verf, 15 rollen smal, 3 rollen breed plakband, 3 potten lijm, tig vellen decoratief papier, eten en drinken voor 40, 9 bollen wol, 10 kinder- en volwassenscharen, 5 flesjes glitterlijm, 2 zakken drop[2]: de ingrediënten en gereedschappen voor een geslaagde Kinderdag 2015 in de Yabal-dorpen Chuicutama en Pacutama, afgelopen zaterdag.

[2] Vanaf die 40 schriften de opbrengst van een aardige deal met verschillende BSO's (buitenschoolse opvangen) in/rond Nijmegen: in ruil voor een financiële bijdrage aan deze kinderdag in Guatemala verzorg ik bij hen, na terugkeer, een middagje recyclepret voor hún koters. Oftewel: kids hier èn daar blij!

De kinderdag zelf in een paar steekwoorden: leuk, in dit droge seizoen érrug stoffig (bij elke stap die je hier zet stuift een wolk vanonder en rondom je schoenen op, en om de haverklap wervelen donkerbruine stofwinden over het land, zo huisjes, en neuzen, oren en ogen in), re-creatief, smakelijk èn groen! Re-Creatief en groen omdat de tientallen gebruikte "galones" niet alleen kleurrijk gedecoreerd, maar ook tot plantenpotten gerecycled werden – inclusief voorzien van zaadjes van verschillende kruiden. Smakelijk omdat de vrouwen in deze dorpen voor een gezonde en .. smakelijke dus enchilada (taco met kip) zorgden (en daar, uiteraard, ook voor betaald werden).

Een geslaagde ochtend, gevolgd door een geslaagde middag – een samenzijn met een (groot) deel van de vrouwen uit deze twee dorpen die een (groot) deel van Y’abal’s goed weven. Opnieuw enchiladas met kip, een korte presentatie over zeven jaar Y’abal activiteit op Nederlandse bodem (hoe dan ook aardig voor hen om te weten dat ook aan de andere kant van de wereld geijverd wordt voor hun eerlijke loon, en dat hun weefgoed zelfs daar gekocht, en gewaardéérd wordt toch!), een dropje voor iedereen (waarbij ik me toch niet kan ontrekken aan het idee dat het merendeel van de vrouwen puur uit fatsoen zei deze typical Dutch treat lekker te vinden; in het algemeen wordt naar mijn ervaring in verre buitenlanden (zeker zoute) drop namelijk overwegend en op zijn zachtst gezegd een nogal “uiterst merkwaardige lekkernij” bevonden), en vervolgens nog een filmvertoning.

En terwijl een (steeds kleiner groepje) vrouwen plus kids daar aandachtig naar keek, werd ik door Santa, de vertegenwoordigster van de weefcoöperatie, opnieuw op een temazkal getrakteerd – die Guatemalteekse sauna dus, die hier niet zozeer een luxe vormt maar eenvoudigweg de dagelijkse douche. Wèl een heel andere temazkal-traktatie dan die ik bij de familie Alvarado te Momostenango kreeg (zie mijn vorige post), namelijk één zonder de voltallige familie (m/v) daarbij, en zonder dat ik (onder het toeziend oog van diezelfde voltallige familie) in mijn slipje door een gat van amper 50 cm hoog hoefde te kruipen. Meer een sauna zoals wij die kennen – één ruimte met houten planken om op te zitten en een hoop kolen om de lucht mee te verhitten. Wèl ook met de van eerder bekende rug-schrobbeurt. Én het heerlijke rozige gevoel naderhand. Ook hier aldus na het avondmaal (bijzonder smakelijke rijst met het restant van de kip bereid tbv de enchiladas) nog voor 9 uur mijn bedje ingekropen. Dwz: onder vier dikke wollen dekens dus – want de nachten in deze regio, niet voor niets Alaska in de volksmond genaamd, zijn.. wel… tamelijk fris dus (lees: tegen het vriespunt aan. En zonder elektrische verwarming is dat nog een stuk kouder dan in Nederland).

Down … en up again?!
En dan toch die, helaas, minder onverdeeld succesvolle of plezierige kant van mijn verblijf hier, en in feite precies dát betreffend waarvoor ik hierheen kwam: de vraag of en hoe ik door kan gaan met mijn eerlijke handel. Want na zeven jaar zwoegen en in het teken van Y’abal Handicrafts te hebben geleefd, maar daarmee nog altijd geen eerlijk loon voor mijzelf te hebben gerealiseerd was het nu dan toch eindelijk en echt tijd voor ernstige herbezinning. Ik hoopte dat mijn verblijf hier, bezoeken aan de Yabal-dorpen, en directe samen zijn met de zusterorganisatie in Xela, me nieuwe inzichten, aanknopingspunten, afspraken over verdere samenwerking en wederzijds support en aldus de moed en energie zouden opleveren door te gaan met de promotie van Y’abal Handicrafts en de verkoop van die zo kunstig geweven producten. Dat pakte anders uit.

Door een combinatie van externe en interne factoren heb ik (moeten) beslissen het Y’abal roer flink drastisch om te gooien. Denk bij externe factoren dan aan de beroerde economische laatste jaren, met als klap op de vuurpijl nu in de afgelopen maanden een dusdanige waardedaling van de euro dat ik net voor vertrek hierheen van de organisatie in Xela te horen kreeg de dollar als euro te moeten gaan zien - of is het de euro als dollar?! Iig geldt de dollarprijslijst nogal ineens als de europrijslijst dus, en daarmee zijn de inkoopprijzen ondertussen wel dusdanig hoog geworden dat het, met alle extra bijkomende kosten als de dure import, welhaast onmogelijk is een enigszins fatsoenlijke marge op mijn verkoopwaren te hanteren.

Interne factoren betreffen dan toch vooral de veranderde visie en missie bij de leverancier, ten opzichte van hoe dit project aanvankelijk begon. De organisatie in Guatemala is in de afgelopen jaren dusdanig gegroeid dat de nadruk nu bovenal ligt op productie en verkoop. Ook de ondersteunende nevenactiviteiten liggen in het verlengde hiervan, en richten zich bovenal op de weefsters en hun gezinnen. Zeker niet geheel onlogisch (er is maar zoveel dat je kan doen immers) en zonder kijf blijft de organisatie hier fantastisch werk verrichten, maar voor mijn gevoel is daarmee wel te zeer een deel van het oorspronkelijke werk en doel losgelaten, namelijk die van algehele community development. Terwijl ik in het afgelopen weekend nog eens met eigen ogen kon zien hoe de dorpen Chuicutama en Pacutama weliswaar opnieuw een stuk méér dorp en een stuk meer bewoonbaar zijn geworden, maar ook hoe daar nog altijd flink aan de weg valt te timmeren – alleen letterlijk al denkend aan de onverharde wegen waardoor het hier in het droogseizoen een zwaar ongezond stoffige bende is.

Daarbij, en naar mijn idee dito nevengevolg van de ontwikkeling die de organisatie hier heeft doorgemaakt, voel ik mij al een tijdlang steeds minder daadwerkelijk partner, meer en meer uitsluitend een inkoopster. Er is voor mijn gevoel te weinig ruimte (meer) om over visie, missie, beleid te praten en gezamenlijk aan productontwikkeling te werken, en van wederkerigheid qua (moreel of praktisch) support is naar mijn mening te weinig sprake; mijn rol is teruggedrongen tot het doen van bestellingen. Ten dele ook logisch wellicht en de organisatie hier moeilijk kwalijk te nemen, maar voor mij wel een inbreuk op de passie waarmee ik het project promoot en via allerhande manieren probeer te ondersteunen.

Kortom, het is tijd geworden om me niet meer zo niets ontziend (of eigenlijk alles ontziend) op Y’abal Handicrafts te richten, en de horizon weer wat te verbreden. Dat is zeker geen beslissing die me licht valt – per slot van rekening stond ik hier zeven jaar geleden aan de wieg van Y’abal Handicrafts, toen nog samen met Yet, de oprichtster van NGO Y’abal waarbinnen Y’abal Handicrafts als economisch project begon. Het liefst had ik voor de Nederlandse afdeling net zo’n voorspoedige ontwikkeling gezien als de organisatie hier sindsdien heeft doorgemaakt, zij het dus met behoud van de bredere sociale focus. Maar daar heb ik nu dus lang genoeg aan getrokken, en omdat ik deze veranderingen in feite al wel langer voorzag daar tijdens mijn verblijf in Guatemala ook al wel op proberen in te spelen. Want kleurrijk Guatemala (zèlfs al is dat nu onder een laag stof bedekt), met haar zo vriendelijke en goedlachse maar helaas nog altijd gemarginaliseerde Maya bevolking, blijft me onverminderd ont- en beroeren – dát heb ik tijdens dit verblijf dan toch wel ook weer (als iets positiefs en bemoedigends) ervaren.

Nieuwe co(re)creaties in zicht?
In concreto heb ik in de afgelopen periode persoonlijk contact gelegd met twee organisaties die naast een deel productie ook een brede sociale doelstelling hebben, gevestigd in twee verschillende plaatsen aan het schitterende Lago de Atitlan (meer van Atitlan). Organisaties die mogelijkheden lijken te bieden op meer sámenwerking, in ieder geval alvast op het productievlak. La Fundacion Familias Mayas http://www.mayanfamilies.org/ is er daar één van, met een indrukwekkende staat van behaalde resultaten. Tijdens mijn bezoek aan deze organisatie stond ik versteld van de hoeveelheid leven daar: op de binnenplaats zaten tientallen ouderen en kinderen te wachten op een bezoek aan de dokter (een paar uur later waren zij allemaal al aan de beurt geweest), een kennel zat vol met honden die gratis ingeënt en gesteriliseerd werden. En ze doen nog zoveel meer. Het feit dat zij niet werkelijk een eigen productlijn hebben, maar wel vrouwen kennen die in verschillende productietechnieken bekwaam zijn biedt mogelijkheden voor maatwerk cq eigen designs – en dus een leuke uitdaging. Te meer daar ik bij hen dan geen handgeweven stóffen producten zou willen laten maken, maar handgemaakte “bekráálde” modeaccessoires – in deze regio van het land net zozeer als het heupweven een kunstzinnige traditie onder de vrouwelijke Maya bevolking.

Adisa is de andere organisatie http://www.adisagt.com/, die naast sociaal ook nadrukkelijk dúúrzaam opereert. Produceert in feite, want hun productaanbod (en dus mogelijk straks ook verkrijgbaar in de Yabal-shop) bestaat uit decoratieve items gemaakt van gerecycled krantenpapier. Gemaakt door mensen met een geestelijke en/of lichamelijke handicap, die zo niet alleen een nuttige dagbesteding hebben maar ook een aanvullend inkomen verdienen, én zich bovendien aldus empoweren deel uit te maken van een samenleving die hen anderszins al te gemakkelijk buitensluit. Misschien dan geen totale nieuwkomer in de wereld van fairtrade en duurzaam goed, hun productaanbod, maar naar mijn idee (en bekendheid) wel bijzonder móói en degelijk gemaakt, met een éxtra bijzonder verhaal bovendien. En ook nog eens bijzonder vriendelijke en zéér goedlachse mensen – ervoer ik tijdens mijn bezoek aan hen, vorige week. Ook hier (nog wel vooral hardop dagdromend..) aardige mogelijkheden voor co-creatie. Co-Re-Creatie in feite, zoals ik ook in Nederland al sinds enige tijd nadrukkelijker nastreef. En dan denk ik allereerst (want het gemakkelijkst te realiseren) aan een nieuwe lijn Y’abals ReCreations, de homemade sieraden van fietsband – nu dus gecombineerd met de papieren kralen gemaakt door Adisa. En dan denk ik ook, en mijns inziens nóg aardiger, aan uitbesteding van de productie daaraan aan deze mensen. Zodat ikzelf wat meer nachtrust (terug)krijg en me meer en beter kan focussen op promotie van Y’abal, en zij er een productlijn en inkomensgenererende activiteit bij hebben. Na ja, da’s vooralsnog dagdromen dus, want een dergelijke lange-afstands-samenwerking strak dichttimmeren, kortsluiten en stroomlijnen lukt logischerwijs niet in een paar middagen. Evengoed wel aardig te vermelden: dit schrijven gaat vlak vooraf aan een volgende trip naar het meer, om beide organisaties nog eens te bezoeken en, hopelijk, een paar concrete vervolgafspraken te maken – én om bij Adisa een eerste demonstratie cq workshop te geven van hoe ik mijn sieraden maak.

Mogelijk nieuwe, eerlijke en duurzame producten in de Yabal-shop dus, over nog onbepaalde tijd. Als één van de drastische koerswijzigingen binnen de eerlijke handel. Maar ook: meer aandacht voor groothandelverkoop ipv de retail. Daarnaast zal Stichting Y’abal zich mogelijk niet langer zo eenzijdig op support aan de Y’abal-dorpen gaan richten, maar meer op samenwerking met en ondersteuning van (andere lokale initiatieven gericht op) de Maya bevolking in Guatemala in het algemeen. Per slot van rekening is een degelijke lokale partner een vereiste om vanuit Nederland daadwerkelijk iets te kunnen betekenen. En tot slot ga ik me ook nadrukkelijker toeleggen op de ontwikkeling van die andere tak van sport, die tweede poot van mijn onderneming waarbij ik mijzelf als freelancer op communicatief en (web)redactioneel vlak uitgeef - Yabal Works! dus, http://yabalworks.wordpress.com/.

Y’abal blijft maar wordt…
Kortom, Y’abal, wat zelf het Quiché woord voor “hoop” is, blijft dus. Maar de slogan wordt anders: Hoop doet leven, want hoop doet weven – en méér! (Na ja, bij wijze van dan) En da’s uiteindelijk dan toch het hoopgevende resultaat van mijn verblijf hier.

Beste mensen, ik vermoed dat dit mijn laatste post gaat zijn van mijn derde Guatemala-reis, in ieder geval dan vanaf Guatamalteekse bodem; met nog maar een week te gaan en nog flink wat zaken af te ronden cq voor te bereiden (over een uurtje naar het meer dus, ha!) is er weinig gelegenheid meer voor digitale verslaglegging. Maar voor wie benieuwd is naar het vervolg van het Y’abal-verhaal… is daar altijd nog, dus, ..
• De webwinkel zelf: http://www.yabal-shop.com
• Facebook: http://www.facebook.com/YabalShop en http://www.facebook.com/YabalsReCreations
• De kwartaalijkse Yabal Correo: http://eepurl.com/z7y31
• Pinterest: http://www.pinterest.com/yabalshop/
• Stichting Y’abal: http://stichtingyabal.wordpress.com/
• Yabal Works: http://yabalworks.wordpress.com/

Met faire groetjes en tot ziens - digitaal of IRL, op Nederlandse of op Guatemalteekse bodem!
Marisha